بذرهایی که دارای ویژگی‌های مطلوب برای رشد محصول هستند به عنوان بذر مرغوب شناخته می‌شود. در این مقاله خصوصیات و ویژگی‌های بذر مرغوب را برای شما نوشته‌ایم.

لزوم استفاده از بذر خوب چیست؟

تهیه و استفاده از بذر خوب منجر به سبز شدن بیشتر محصول (بیش از ۷۰ درصد )، کاهش کاشت مجدد، توده‌های گیاهی یکنواخت‌تر و رشد زودرس محصول می‌شود. رشد زودرس شدید مشکلات علف‌های هرز را کاهش می‌دهد و مقامت محصول را در برابر آفات و بیماری‌های حشرات افزایش می‌دهد. ترکیبی از ظهور بیشتر محصول، رشد شدید زودرس محصول، و افزایش مقاومت محصول در برابر آفات و بیماری‌های حشرات منجر به افزایش ۵-۲۰ درصدی عملکرد می‌شود.

بذر خوب، چه بذری است؟

بذر خالص خوب (از نوع انتخابی)، اندازه کامل و یکنواخت، زنده (بیش از ۸۰ درصد جوانه زنی با قدرت گیاهچه خوب) و عاری از بذر علف‌های هرز، بیماری‌های ناشی از بذر، پاتوژن‌ها، حشرات یا سایر مواد. بذر باید به درستی برچسب گذاری شود.

ویژگی‌های بذر با کیفیت

۱)سلامت جسمی بذر

یک دانه باید سالم باشد و رنگ روشن داشته باشد. اگر نقطه فیزیکی یا مکانیکی در آن وجود داشته باشد، تولید با مشکل مواجه می‌شود.

۲) خلوص بذر

یک بذر خوب باید دارای از نظر ژنتیکی خالص بوده و عاری از هرگونه آلودگی باشد. به عبارت دیگر، بذر باید عاری از سایر دانه های گیاهی، بذر علف های هرز  مواد بی اثر باشد.

۳) پر پشتی یا سنگینی بذر

یک بذر خوب باید پر باشد و همه اندام های آن باید به خوبی رشد کرده باشند. به خصوص جنین باید به خوبی رشد کرده و بال

غ شده باشد.

۴) جوانه زنی بذر

بذر باید زنده باشد و طول عمر مشخصی داشته باشد. بذر باید ظرفیت جوانه زنی داشته باشد.

۵) بنیه بذر

قدرت آلی بذر را بنیه بذر می گویند. یک بذر خوب باید دارای قدرت آلی کافی داشته باشد تا به شروع ریشه و تشکیل بذر کمک می کند.

۶) بلوغ بذر

یک بذر خوب باید هم از نظر ظاهری و هم از نظر درونی به خوبی رسیده باشد. ظرفیت جوانه زنی و قدرت بذر به بلوغ بذر بستگی دارد.

۷) میزان رطوبت بذر

یک دانه خوب باید دارای مقدار مشخصی رطوبت باشد. میزان رطوبت بستگی به نوع و گونه و رقم بذر دارد. به طور مثال غلات باید دارای ۱۲-۱۴ درصد رطوبت باشند.

۸) اندازه دانه

دانه های باکیفیت از نظر اندازه یکسان هستند. اندازه همه دانه ها در یک محصول یکسان نیست. دانه های خوب، بیش از حد درشت و یا کوچک نیستند؛ بلکه باید در اندازه و شکل مطلوب باشند.

۹) وزن بذر

با محدودیت، یک بذر با کیفیت خوب باید وزن سنگینی داشته باشد که حاوی مواد غذایی بیشتری برای رشد جنین باشد. یک دانه گندم سنگین می تواند حاوی ۲ میلی گرم کربوهیدرات باشد.

۱۰) سن بذر

یک بذر با کیفیت خوب باید دارای سن مادری باشد، هنگامی که سن بذر بیشتر می شود، ممکن است طول عمر و ظرفیت جوانه زنی بذر را کاهش دهد.

۱۱) عاری از بیماری و حشره

یک بذر مرغوب باید عاری از بیماری و حشره باشد. بیماری‌ها باعث می‌شوند که بذر قوه‌ای نداشته باشد، بذر کمتر زنده بماند و درصد جوانه زنی کاهش یابد.

چه بذری را بخریم؟

• بذر گواهی شده خالص و دارای برچسب
• بذر خوب تولید شده توسط کشاورز
• دانه‌های خوب محصول سال گذشته خود را انتخاب کرده و بکارید

چگونه بذر خوب را خودمان بدست آوریم؟

بذر برداشت شده شامل بذرهایی با اندازه‌های مختلف و مواد غیر دانه‌ای (مانند علف‌های هرز و بستر) است. دانه‌های پر (سنگین‌تر) را می‌توان با دمیدن باد طبیعی یا بادبزن برقی جدا کرد.

روش کار : بذر را به آرامی از ارتفاع ۱- ۱/۵ متری بریزید. این کار را تکرار کنید. دانه‌ای سنگین‌تر را نزدیک‌تر به جهت باد انتخاب کنید. این روش همچنین دانه‌های سبک‌تر و علف‌های هرز و مواد غیر بذر را حذف می‌کند.

نحوه خشک کردن و نگه داری بذر خوب

بعد از برداشت، بذرها را تمیز کرده و بذرهای کامل و یکنواخت را انتخاب کنید. دانه را با رطوبت ۱۲-۱۴ درصد خشک کنید. بذر را تا زمان آماده شدن برای کاشت در ظروف بسته نگهداری کنید (بذر اگر به درستی نگهداری شود تا یک سال مفید است). دانه‌های موجود در ظروف بدون هوا رطوبت را جذب کرده و به مرور زمان حیات خود را از دست می‌دهند.

آزمایش جوانه زنی بذر

یک نمونه تصادفی کوچک از بذرهای مورد کاشت و یک زیر مجموعه (مثلا ۲۰۰ بذر) از نمونه ترکیبی را انتخاب کنید. دانه‌ها را به مدت ۲۴ ساعت در آ

ب خیس کنید.

۱۰۰ دانه خیس شده را در یک توری روی دستمال کاغذی مرطوب قرار دهید.

• کاغذ را در ظرف در بسته بپیچید یا
•  
• دانه‌ها را با دستمال کاغذی مرطوب دیگری بپوشانید و آن‌ها را به هم بغلطانید و نمونه را در کیسه پلاستیکی قرار دهید.

مطمئن شوید که کاغذ مرطوب است (اما نه خیلی مرطوب – در غیر این صورت دانه‌ها پوسیده می‌شوند).

بذرهای جوانه زده را سه و پنج روز بعد بشمارید و درصد جوانه زنی را یادداشت کنید.

بذر باید حداقل ۸۰ درصد جوانه زنی داشته باشد تا کیفیت بذر خوب در نظر گرفته شود.

آزمایش جوانه زنی در خاک

بهتر است جوانه زنی بذر را در خاک هم بررسی کنید، زیرا جوانه زنی اغلب می‌تواند ۷۰ درصد یا کمتر باشد دو نمونه از ۱۰۰ دانه را در یک سینی پر از خاک قرار دهید، به آرامی با خاک (مثلا ۵ میلی‌متر) بپوشانید، مرطوب نگه دارید و بعد از هفت روز استقرار را بشمارید.

نکته: دانه های بزرگ تر بهتر از دانه های کوچک تر تشکیل می شوند.

پرایمرینگ بذر برای کاشت مستقیم (اختیاری)

درست قبل از کاشت مستقیم در مزرعه، بذرها را به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت در آب خیس کنید. اگر کاشت در آن زمان بنا به شرایط مختلف، به تاخیر افتاد، می توان بذرهای خیس شده را در سایه خشک کرد و تا زمانی که بتوان در آن فصل کاشت کرد، نگهداری کرد.

۱۰ نکته برای کشاورزانی که می خواهند کیفیت بذر تولیدی آن ها خوب باشد:

1. یک مزرعه حاصلخیز را انتخاب کنید
2. از دانه های تمیز و با کیفیت استفاده کنید
3. برای کنترل علف های هرز و بهبود مدیریت آب، مزرعه را به خوبی شخم زده، حفر و تسطیح کنید.
4. در صورت نشا، نشاهای جوان (۱۵ تا ۲۰ روزه) را سالم و عاری از علف های هرز، با فاصله مناسب بسته به نوع گیاه کشت کنید.
5. از مواد مغذی متعادل (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، گوگرد و روی) با توجه به نیاز محصول استفاده کنید.
6. محصول را از علف های هرز، آفات و بیماری ها دور نگه دارید.
7. در حداکثر پنجه زنی و گلدهی، گونه‌های مقاوم (از نظر ارتفاع بوته، ظاهر، زمان گلدهی و غیره) و گیاهان ضعیف، بیمار یا آسیب دیده از حشرات یا گیاهان ضعیف، بیمار یا آسیب دیده از حشرات یا گیاهان با خوشه‌های بی‌رنگ.
8. برداشت در بلوغ کامل گیاه (۸۰-۸۵ درصد بذرها به رنگ کاهی هستند.)
9. بذرهای برداشت شده، کوبیده، تمیز، خشک (رطوبت ۱۲-۱۴ درصد) و برچسب گذاری شوند.
10. دانه های برچسب دار را در ظروف تمیز و در بسته در مکانی خنک، خشک و تمیز نگهداری شود.

نحوه کاشت و انتخاب روش آبیاری

برای انتخاب بهترین و مناسب ترین روش کاشت و آبیاری مطالب زیر را می توانید مطالعه کنید.

انواع روش های آبیاری